Tôi có hàng trăm cuộc tiếp xúc với bạn trẻ, sinh viên và nhận thấy rất nhiều bạn muốn trở thành“ nhà sáng tạo” phim quảng cáo – TVC. Nhưng khi tôi hỏi lại: thế nào là một “nhà sáng tạo” phim quảng cáo –TVC ?. Thật bất ngờ, gần như 99% các bạn rất…mơ hồ về nghề này. Có lẽ, đây chỉ là một xúc cảm chân thành thiên về cảm tính của những bạn trẻ.

Bằng kinh nghiệm lâu năm trong nghề, tôi “sơ đồ hoá” các vị trí nhân sự chính trong chuỗi quy trình sáng tạo phim quảng cáo – TVC như sau:

1. “ Nhà sáng tạo”: Bạn hãy nhớ rằng, làm bất kỳ vị trí nào trong công ty quảng cáo bạn cũng cần đến sự sáng tạo. Tuy nhiên, thuật ngữ “nhà sáng tạo” (creative) hay được mệnh danh hoá cho những ai làm trong bộ phận sáng tạo của công ty quảng cáo. Tuy nhiên, ai ở trong phòng sáng tạo được tham gia sáng tạo phim quảng cáo –TVC ?  Năng lực chuyên môn gì để đáp ứng yêu cầu sáng tạo phim quảng cáo ?

2. Nói về Agency: Nhìn vào sơ đồ trên, bạn thấy rất rõ 2 phần (Agency & Production House). Để có một phim quảng cáo hoàn chỉnh, TVC đó phải qua 2 bộ phận tách rời nêu trên. Tôi xin nhắc lại, 2 bộ phận “tách rời”. Đó là sự chuyên nghiệp, chuyên môn hoá cao độ. Agency là công ty quảng cáo. Họ xây dựng chiến lược truyền thông và họ có trách nhiệm sáng tạo ý tưởng (concept), thông điệp (slogan), viết lời (copywrite); lựa chọn hình ảnh diễn viên (casting)…Quan trọng nhất trong khâu sáng tác kịch bạn là concept. Bắt đầu từ Account Manager, cung cấp Clien’s Brief và Creative TVC Brief cũng được xây dựng. Từ đây, giữa giám đốc chiến lược, giám đốc khách hàng và giám đốc sáng tạo sẽ tiến hành nhiều cuộc thảo luận mang tính định hướng cho sự sáng tạo.

Nếu bạn là một thành viên trong bộ phận sáng tạo (dù là art hay copywrite, designer, plan, concept…) thì bạn cũng đều được tham gia sáng tạo ý tưởng concept TVC. Những công ty quảng cáo nhỏ và vừa còn khuyến khích các nhân viên phòng Dịch vụ khách hàng (account dep.) tham gia ý tưởng. Không nhất thiết bạn phải viết hoàn chỉnh ý tưởng thành kịch bản phim quảng cáo có phân cảnh, có lời thoại (voice), có diễn viên, trang phục, bối cảnh…Bạn chỉ cần phác thảo ý tưởng concept chính hoặc kịch bản văn học là được. Tuy nhiên điều bắt buộc bạn lưu ý là phải “bám” chắc vào yêu cầu trong bản thông tin định hướng sáng tạo TVC (creative TVC brief). Kiến thức nền tảng như: marketing, thương hiệu, tích cách khách hàng mục tiêu, định vị, phân khúc thị trường…là vô cùng cần thiết để “định hướng” ý tưởng cho kịch bản bạn muốn viết. Ví dụ như sáng tạo kịch bản cho một loại bia mới giá bán 10.000 đồng/ chai, thị trường chính tại các đô thị lớn cho đàn ông từ 30-45 tuổi sẽ rất khác với một loại thuốc cảm cúm, vỉ 3 viên giá chỉ có 2.000 đồng bán cho các tỉnh thành ngoại ô. Bạn đừng nghĩ rằng, chai bia đắt tiền, bán ở thành thị cho người có thu nhập cao thì cần nhiều về lý tính; còn vỉ thuốc rẻ tiền cho vùng quê nghèo, trình độ thấp thì quảng cáo chủ yếu về cảm tính…

Nếu bạn không có kiến thức nền tảng tốt thì khó có thể nói rằng 10-15 năm sau bạn sẽ trở thành “nhà sáng tạo” xuất sắc. Kiến thức này làm “nền” cho chúng ta có cơ sở đánh giá một phim ấy thành công và vì sao. Nhiều bạn trẻ rất hay chê các phim Việt Nam ý tưởng đơn giản và trần trụi. Thế nhưng tại sao các nhãn hiệu này vẫn kinh doanh tốt, được người tiêu dùng ưa chuộng. Nếu một ý tưởng quá hay nhưng trừu tượng, không rõ về thông điệp truyền tải mà sản phẩm lại bán cho các tỉnh thành, ngoại ô thì chắc chắn rằng nhóm khách hàng này sẽ không yêu thích…

3. Nói về Production House: Các nhà sản xuất phim quảng cáo –TVC chuyên nghiệp, họ không tham gia vào khâu sáng tạo kịch bản và họ cũng không làm việc trực tiếp với khách hàng.  Sau khi Agency chuyển bản vẽ phân cảnh (storyboard) đến, Production House sẽ xây dựng Shotting board. Phần lớn từ công đoạn này về sau nhiều về khâu kỹ thuật. Tuy nhiên, nhìn vào sơ đồ bạn sẽ thấy sự phân công hoá rất rõ rang, từng vị trí một sẽ do từng nhân viên chuyên trách có tay nghề cao mới đảm trách được.

Các nhà sản xuất kinh doanh Việt Nam thường không nhận biết điều này, họ nghĩ rằng muốn làm TVC thì gặp nhà sản xuất phim hay đài truyền hình là…ok. Một TVC tốt là cả một quá trình dài, trải qua nhiều công đoạn thực hiện. Từ concept bị ảnh hưởng nhiều đến marketing, chiến lược thương hiệu, phân tích mọi góc độ liên quan đến thị trường và khách hàng, tính thống nhất và xuyên suốt của cả một chiến lược truyền thông, thông điệp, hình ảnh, cũng như các công cụ quảng bá khác nhau. Và sau đó, nhà sản xuất phim chỉ được sáng tạo trong phạm vi công việc chuyên môn mang tính thể hiện của mình chứ không được làm méo mó, sai lệch concept.

Nhìn lại sơ đồ, có lẽ bạn hiểu rõ hơn về “nhà sáng tạo” phim quảng cáo TVC. Bạn chọn công đoạn hay vị trí nào trong chuỗi tao ra một TVC hoàn chỉnh và bạn phải nỗ lực “chuyên môn hoá” vị trí đó thật xuất sắc. Tuy nhiên dù làm ở vị trí nào thì bạn cũng cần hiểu thật rõ sơ đồ vị trí và chức năng của nó. Đặc biệt bạn cần có kiến thức nền tảng mà tôi đã nêu. Khi đó cảm xúc của bạn là cảm xúc của lý tính. Sản  phẩm phim quảng cáo TVC của bạn tạo ra là nhằm mục đích “ thương mại” mà khách hàng bỏ tiền để sản xuất, chứ không phim ảnh nghệ thuật thuần tuý.

Chương trình đào tạo “Creative & Product TVC” tại ARTI Vietnam sẽ giúp bạn thấu hiểu rõ quy trình làm TVC một cách chuyên nghiệp. Và khi đó, tuỳ vào công việc của từng công ty quảng cáo mà bạn “set up” mình vào vị trí nào đó. Tất nhiên kiến thức tổng quát này sẽ giúp bạn “làm chủ” mình hơn trong việc hướng đến thành một “nhà sáng tạo” phim quảng cáo – TVC thực thụ. Chúc bạn thành công.

ARTI Vietnam.